TRDI

KUALA LUMPUR, 13 November — Ahli Parlimen Dungun, Wan Hassan Mohd Ramli menzahirkan kebimbangan terhadap isu berulang melibatkan kekurangan bekalan beras putih tempatan di pasaran yang dilihat seolah-olah menjadi fenomena bermusim dan menjejaskan rakyat.Mengulas lanjut, beliau menyatakan bahawa isu beras putih tempatan sering menghantui pengguna dan hanya menunjukkan pemulihan sementara menjelang musim pilihan raya atau kempen jualan rahmah.“Media seperti Utusan Malaysia sebelum ini melaporkan dakwaan bahawa segelintir pihak menguasai sehingga 70 peratus pasaran beras negara melalui jaringan pengedaran berpaksikan monopoli dan kartel. "Namun, Kementerian Pertanian dan Suruhanjaya Persaingan Malaysia (MyCC) menafikan kewujudan kegiatan itu,” katanya semasa sesi perbahasan di Dewan Rakyat, pada Selasa.Beliau seterusnya memohon penjelasan daripada Kementerian Pertanian dan Keterjaminan Makanan mengenai punca sebenar masalah ini serta langkah konkrit kerajaan bagi memastikan bekalan beras putih tempatan kekal stabil untuk rakyat.Wan Hassan turut menegaskan, persoalan utama tetap tidak terjawab, iaitu mengapa ketidakstabilan bekalan beras terus berulang saban tahun dan mengapa pasaran beras seolah-olah beroperasi dalam ruang yang tertutup.Beliau berkata, isu makanan dan keterjaminan bekalan merupakan perkara asas dalam kelangsungan hidup manusia sebagaimana disebut dalam Al-Quran bahawa manusia diciptakan dalam keadaan lemah dan bergantung kepada makanan serta minuman untuk kelangsungan hidup.“Allah menyebut dalam Surah an-Nisa’ ayat 28, 'manusia dijadikan dalam keadaan lemah. Kelemahan itu termasuk keperluan kepada makanan dan minuman, sebab itu industri pertanian dan keterjaminan makanan sangat penting untuk 'survival' rakyat dalam negara," ujarnya.

KUALA TERENGGANU, 11 November – Kerajaan Negeri Terengganu menegaskan tidak akan berganjak daripada tarikh 29 November ini untuk mengambil tindakan tegas, termasuk menyita hampir 15,000 hektar tanah milik kerajaan negeri yang telah dibangunkan tanpa hak milik sah sejak tahun 1985 oleh Lembaga Kemajuan Tanah Persekutuan (FELDA).Pengerusi Jawatankuasa Pertanian, Industri Asas Tani, Kelestarian dan Alam Sekitar Negeri, Dato’ Dr. Azman Ibrahim, berkata tindakan itu bakal diambil berikutan kegagalan FELDA menyelesaikan isu itu yang telah dirunding bersama berapa tuntutan sebelum ini.Kata beliau, kerajaan negeri menuntut 30 peratus daripada keuntungan kasar (gross profit) hasil ladang yang dibangunkan FELDA di empat daerah iaitu Kemaman, Dungun, Marang dan Setiu, sebagai syarat utama sebelum sebarang hak milik tanah diberikan.Ujarnya lagi, FELDA telah menikmati hasil tanah berkenaan selama 40 tahun tanpa membayar premium dan cukai tanah, menyebabkan negeri kehilangan hasil kira-kira RM600 juta termasuk cukai, premium dan keuntungan perkongsian.“Sejak saya diamanahkan untuk mengambil alih pengurusan isu ini daripada tahun 2018,  enam surat rasmi dihantar kepada FELDA tanpa maklum balas.“Hanya pada April 2024 mereka bersetuju duduk semeja, namun selepas 18 bulan tiada angka konkrit diberikan,” jelasnya.Beliau berkata demikian ketika ditemui pihak media pada Persidangan Dewan Undangan Negeri (DUN) di Wisma Darul Iman, semalam.Dr. Azman menjelaskan, mesyuarat pada 1 Oktober 2025  juga gagal memuktamadkan sebarang keputusan kerana pihak FELDA tidak membentangkan sebarang angka kepada Lembaga Pengarah FELDA.Menurutnya, Terengganu menuntut hak sama daripada FELDA berhubung hasil perkongsian keuntungan tanah milik kerajaan negeri meliputi 10 ladang milik fGV seluas kira-kira-15,000 hektar.“Kita beri tempoh akhir 29 November ini. Jika gagal, kerajaan negeri akan mengeluarkan Notis 425 (Pencerobohan Tanah Kerajaan) secara serentak di 10 ladang terlibat dan memulakan tindakan undang-undang termasuk saman sivil serta penyitaan aset,” tegasnya.Menurutnya lagi, walaupun tindakan undang-undang disediakan, kerajaan negeri masih membuka ruang perbincangan sekiranya FELDA bersedia tampil dengan tawaran angka perkongsian keuntungan yang munasabah.“Kita tak boleh nak beri masa lebih lama, isu ni kena selesaikan dalam tempoh satu bulan tapi FELDA minta 60 hari iaitu dua bulan tetapi kita ambil jalan tengah iaitu 40 hari untuk bagi keputusan,” kata beliau.

KUALA LUMPUR, 11 November – Peralihan penanaman daripada tembakau kepada kenaf oleh Lembaga Kenaf dan Tembakau Negara (LKTN) terus menunjukkan perkembangan positif dengan sasaran 2,500 hektar tanaman kenaf bagi tahun 2025.Sasaran itu melibatkan penyertaan 846 pekebun kecil, merangkumi 1,200 hektar bagi pengeluaran fiber, 300 hektar untuk biji benih, dan 1,000 hektar bagi pengeluaran makanan ternakan (feedstock).Timbalan Menteri Perladangan dan Komoditi, Datuk Chan Foong Hin, berkata sehingga 31 Oktober 2025, sebanyak 1,763.36 hektar tanaman kenaf telah berjaya dilaksanakan melibatkan 735 pekebun kecil dan 12 usahawan.“Daripada jumlah itu, 808.16 hektar adalah bagi pengeluaran fiber, 311.5 hektar untuk biji benih, manakala 643.7 hektar lagi melibatkan tanaman bagi pengeluaran makanan ternakan,” katanya.Beliau berkata demikian ketika sesi perbahasan Belanjawan 2026 peringkat Jawatankuasa Kementerian Perladangan dan Komoditi di Dewan Rakyat, hari ini.01K9RWC21FBWG7FCQTSHXRDP66.webp 77.44 KBPersoalan mengenai kemajuan industri kenaf itu dibangkitkan Ahli Parlimen Dungun, Wan Hassan Mohd Ramli, yang meminta penjelasan mengenai sejauh mana keberhasilan peralihan daripada tanaman tembakau kepada kenaf serta perkembangan industri tersebut setakat ini.Chan turut memaklumkan bahawa mulai 2024, LKTN telah memperluaskan pembangunan industri kenaf ke Sabah dan Sarawak dengan penglibatan pihak swasta serta agensi kerajaan negeri.“Antara fokus utama adalah pembangunan kemudahan pengeluaran, pemprosesan dan penyimpanan benih kenaf bagi memperkukuh rantaian nilai industri,” katanya.Selain itu, LKTN bersama Lembaga Kemajuan Negeri Sabah (SEDCO) kini dalam proses membangunkan kawasan tanaman kenaf berasaskan makanan ternakan di Sook, Keningau, dengan sasaran keluasan 100 hektar.Langkah ini, jelasnya, mencerminkan komitmen kerajaan dalam memperkukuh sektor komoditi baharu yang berpotensi tinggi sebagai sumber ekonomi alternatif bagi menggantikan industri tembakau di negara ini.

KUALA TERENGGANU, 11 November - Kerajaan Terengganu telah melaksanakan dua skim pengairan padi dalam DUN Air Putih bagi meningkatkan penghasilan tanaman padi di kawasan berkenaan.Pengerusi Jawatankuasa Pertanian, Industri Asas Tani, Keterjaminan Makanan dan Komoditi negeri, Dato’ Dr. Azman Ibrahim berkata, sejak tahun 2019, sebanyak  RM1.9 juta telah diperuntukkan bagi menaik taraf sistem pengairan dan infrastruktur Paya Paman dan Paya Dadong di DUN berkenaan."Skim pengairan padi di Paya Paman antara projek  yang kita fokus untuk menaik taraf sistem pengairan bagi tahun 2025 dengan membina sistem tali air utama yang melibatkan kos RM500,000."Inisiatif ini supaya kawasan yang sebelum ini bertanam sekali setahun boleh tanam padi dua kali setahun."Alhamdulillah, status projek ini telah siap sepenuhnya," katanya ketika menjawab soalan lisan Ahli Dewan Undangan Negeri (ADUN) Air Putih, Mohd Hafiz Adam dalam Mesyuarat Ketiga Penggal Ketiga DUN Kelima Belas (Bajet) di Wisma Darul Iman hari ini.Selain itu katanya, program perataan sawah dua kali lapan juga dilakukan di skim pengairan Paya Dadong Kemaman seluas 32 hektar yang melibatkan 19 orang pesawah dengan kos RM112,000. Tambahnya lagi, Air Putih juga merupakan antara tumpuan fokus bagi program pengeluaran makanan negeri bagi tahun depan."Untuk tahun 2026 bagi sektor tanaman makanan, Jabatan Pertanian Negeri Terengganu telah menguruskan dan memohon beberapa peruntukan khusus untuk DUN ini."Pertama, untuk projek pembangunan tanaman kelapa di Kampung Banggul, Paloh Jenang dan juga Kampung Bukit Besar yang melibatkan seramai 37 orang peserta dengan keluasan 19.3 hektar melibatkan kos RM68,951. "Kedua, projek sayur-sayuran (cili) yang memberi fokus kepada golongan sasar golongan berpendapatan rendah (B40) di Kampung Olom Binjai dan Kampung Pengkalan Binjai melibatkan enam orang peserta seluas 2.8 hektar dengan kos RM85,831. "Manakala yang ketiga ialah peningkatan infrastruktur dan juga sistem pengairan dan saliran di Taman Kekal Pengeluaran Makanan (TKPM) Paloh Jenang," katanya.Menurut Dr. Azman, projek itu menggunakan kawasan seluas 193 hektar dengan kos RM1.19 juta. "Jadi, peruntukan keseluruhan bagi tahun 2026 yang dipohon oleh Jabatan Pertanian untuk DUN Air Putih ialah RM1.954 juta melibatkan seluas 403 hektar yang memberi manfaat kepada 200 orang pengusaha bagi mengusahakan aktiviti tanaman di DUN Air Putih," ujarnya.

KUALA TERENGGANU, 11 November - Pelbagai program dan projek berimpkan tinggi Pelan Strategik Pertanian Terengganu 2024-2030 akan dilaksanakan meliputi pengurusan sumber semula jadi secara mampan, penggunaan teknologi hijau serta penglibatan komuniti tani.Menteri Besar, Dato' Seri Ir. Dr Ahmad Samsuri Mokhtar berkata, langkah itu bagi memastikan sektor pertanian kekal produktif, berdaya tahan terhadap perubahan iklim dan mampu menyumbang secara berterusan kepada sekuriti makanan serta pertumbuhan ekonomi negeri.Ujarnya, langkah itu diambil bagi mestabilkan akses kepada barang makanan kerana itu ditumpukan usaha untuk meningkatkan pengeluarasan hasil pertanian, membangunkan rantaian nilai makanan dan melestarikan pendidikan kepenggunaan."GLC (anak syarikat kerajaan negeri) juga akan berperanan dalam melaksanakan projek agromakanan berimpak tinggi antaranya projek 'outgrower' lada hitam, projek agrivolta dan projek penternakan ayam secara bersepadu di Setiu serta pembangunan tanaman tembikai di Ajil," ujarnya.Beliau berkata demikian ketika membentangkan Belanjawan Terengganu 2026 di Wisma Darul Iman, di sini, semalam.Mengulas lebih lanjut, Dr. Ahmad Samsuri berkata Sambutan Hari Peladang, Penternak dan Nelayan bukan sahaja diadakan bagi menghargai warga tani, malah akan dilengkapkan dengan penganjuran Agro Summit."(Bertujuan) bagi mempromosikan teknologi serta amalan pertanian baik, merangka strategi pembangunan agro yang mampan dan membuka potensi pelaburan baharu."Suatu inisiatif juga akan diteroka bagi menyokong pekedai runcit dalam memperoleh bekalan dan menjual barangan keperluan dengan lebih murah sekali gus dapat mengurangkan kos sara hidup pengguna."Di samping itu, bagi mengalakkan masyarakat membeli dan menggunakan produk keluaran peniaga tempatan, kerajaan negeri akan memperhebat Kempen Sokong Perniagaan dan Produk Orang Terengganu (SAPOT)," ujarnya.

BESUT, 23 Oktober – Bot-bot nelayan asing Vietnam yang ditahan kerana menceroboh perairan negara dan telah dilucut hak oleh mahkamah akan diproses untuk ditenggelamkan sebagai tukun tiruan di Perairan Terengganu termasuk di lokasi strategik di Pulau Rhu, Besut. Inisiatif pelupusan secara mampan ini disahkan oleh Pengerusi Jawatankuasa Pertanian, Industri Asas Tani, Keterjaminan Makanan dan Komoditi Negeri Terengganu, Dato’ Dr Azman Ibrahim, yang mana proses ini tidak hanya memulihara ekosistem marin tetapi turut menjana hasil tanpa melibatkan kos kerajaan. Dr Azman menjelaskan, kontraktor yang dilantik melalui proses tender akan menjalankan kerja-kerja menanggalkan enjin dan semua komponen bernilai daripada bot-bot tersebut. Hanya badan bot yang kosong akan ditenggelamkan. "Kerajaan tidak perlu mengeluarkan apa-apa kos untuk proses pelupusan ini, malah dapat hasil dari proses tender. Kontraktor akan menanggalkan enjin dan semua komponen lain dan hasil jualan komponen ini lebih dari mencukupi untuk menampung kos pelupusan. Lebihan hasil jualan akan diserahkan balik sebagai hasil kerajaan," katanya. Tambahnya, untuk memastikan bot kekal tenggelam, badan bot diisi dengan batu dan pasir sebagai pemberat. Selain itu, dibuat lubang besar sebelum ditenggelamkan pada kedalaman sekitar 16 meter. "Bot tersebut tinggal hanya badan kosong yang diisi batu pemberat dan dibuat lubang besar untuk dibocorkan dan ditenggelamkan. Silakan kalau nak timbulkan balik dan bawa lari," ujarnya, menyangkal keraguan mengenai kemungkinan bot dicuri semula. Berkenaan isu pencemaran, Dr Azman menegaskan proses pelupusan adalah selamat dan mesra alam, kerana semua enjin dan minyak telah dikeluarkan sepenuhnya. Lokasi penenggelaman ditentukan oleh Institut Sumber Marin Asia Tenggara (ISMAT) selepas kajian terperinci bagi memastikan keselamatan pelayaran dan pematuhan struktur dasar laut seperti laluan paip. Mengakhiri kenyataannya, Dr Azman turut merakamkan setinggi-tinggi penghargaan kepada Agensi Penguatkuasaan Maritim Malaysia (APMM) Terengganu atas komitmen berterusan dalam mengawal kedaulatan perairan negeri. "Penenggelaman bot-bot ini sebagai tukun tiruan adalah simbolik kepada ketegasan dan balasan yang setimpal kepada penceroboh. Saya merakamkan ucapan terima kasih kepada APMM Terengganu yang terus komited mengawal laut Terengganu dari anasir asing yang merosakkan dan mencuri khazanah hasil laut kita," tambah beliau. Tukun-tukun tiruan ini dijangka menjadi habitat baharu dan meningkatkan biomas ikan bernilai tinggi, memberikan manfaat jangka panjang kepada nelayan tempatan di negeri Terengganu.

BESUT, 14 Oktober – Kira-kira 70 orang petani di Baruh Padi Gong Nibong, Jabi kini boleh menarik nafas lega apabila projek pembinaan jalan konkrit sepanjang 700 meter dijangka siap sepenuhnya sebelum musim menuai tiba, sekali gus memudahkan aktiviti pertanian mereka. Jalan pertanian yang mempunyai lebar 12 kaki itu bakal memberi manfaat besar kepada pengurusan kira-kira 240 hektar kawasan sawah padi di kampung berkenaan, dengan kemudahan infrastruktur yang lebih kukuh dan efisien. Pengerusi Jawatankuasa Pertanian, Industri Asas Tani, Keterjaminan Makanan dan Komoditi Negeri, Dato’ Dr. Azman Ibrahim, berkata projek penting itu dibina menggunakan peruntukan bajet negeri bagi memastikan hasil tuaian petani dapat diangkut keluar dengan lebih mudah dan teratur. “Saya bercita-cita nak tengok semua jalan pertanian seperti ini, namun kekangan bajet membataskan hasrat tersebut. “Oleh itu, kita melaksanakan secara berfasa dengan mengutamakan kawasan yang paling penting. Jalan pertanian Baruh Padi Gong Nibong ini dibina sepenuhnya menggunakan peruntukan negeri,” katanya. Menurut beliau yang juga Ahli Dewan Undangan Negeri (ADUN) Jabi, jalan konkrit tersebut direka dengan teliti menggunakan dua lapis BRC (Bent Reinforced Concrete) bagi memastikan ia cukup kuat dan tahan lasak menampung pergerakan jentera berat pertanian, terutama ketika musim hujan. Beliau turut memaklumkan bahawa projek kini berada di peringkat akhir, dengan hanya baki 150 meter pembinaan yang belum disiapkan. Projek ini diharap dapat mengatasi masalah jalan tanah liat yang sering becak dan sukar dilalui semasa musim tengkujuh, selain meningkatkan kecekapan operasi dan mengurangkan kos pengangkutan hasil pertanian. “Walaupun cuaca hujan sedikit mengganggu kelancaran kerja-kerja pembinaan, saya mohon semua bersabar. Kerja sedang giat dijalankan dan, insya-Allah, jalan ini boleh digunakan sebelum musim menuai tiba,” jelasnya.    

KEMAMAN, 15 Oktober – Kerajaan Negeri Terengganu memperuntukkan RM500,000 bagi menaik taraf Skim Pengairan Padi di Paya Paman, Kemaman, sebagai langkah strategik memperkukuh infrastruktur pertanian dan memastikan sistem pengairan berfungsi secara lebih efisien. Pengerusi Jawatankuasa Pertanian, Industri Asas Tani, Keterjaminan Makanan dan Komoditi Negeri, Dato’ Dr Azman Ibrahim, berkata projek itu menjadi antara fokus utama kerajaan negeri dalam usaha menjamin kelangsungan sektor pertanian serta keterjaminan makanan negeri. Namun, beliau turut melahirkan kebimbangan serius terhadap peningkatan kawasan tanah padi terbiar, khususnya apabila generasi muda semakin tidak berminat mengusahakan sawah peninggalan keluarga walaupun dilengkapi sistem pengairan dan saliran lengkap. “Infrastruktur kita boleh cari bajet untuk bina. Namun, kita cukup bimbang dengan situasi tanah padi terbiar apabila generasi muda tidak lagi berminat untuk menguruskan tanah sawah peninggalan orang tua sehingga mewujudkan kawasan sawah terbiar walaupun mempunyai sistem pengairan dan saliran yang lengkap,” katanya dalam satu kenyataan di laman sosial miliknya, hari ini. Sehubungan itu, beliau menyeru penduduk Kemaman, khususnya golongan muda, agar kembali aktif dalam aktiviti penanaman padi supaya usaha menaik taraf sistem pengairan ini benar-benar dimanfaatkan. “Orang Kemaman kena rajin buat padi,” tegasnya. Dr. Azman turut berharap kemudahan infrastruktur yang lebih baik ini akan menarik semula minat petani termasuk golongan muda untuk mengusahakan tanah sawah, sekali gus meningkatkan pengeluaran hasil padi di daerah tersebut. Isu penuaan petani dan penyertaan belia yang semakin berkurang dalam sektor pertanian sering dibangkitkan di pelbagai negeri, mendorong kerajaan untuk merangka pendekatan serta insentif baharu bagi menjadikan sektor pertanian lebih menarik, moden dan berdaya saing.  

BESUT, 14 Oktober – Masalah bekalan air yang membelenggu pesawah di Baruh Gerong salah satu Jelapang Padi utama di Besut kini menjadi perhatian serius pihak berkuasa negeri. Isu ini mendapat perhatian selepas seorang pesawah veteran, Abd Latif Majid, 75 menyuarakan kekecewaannya. Dia mengadu nasib padi mereka tidak akan berubah selagi sumber air utama daripada Empangan Paya Peda tidak disalurkan ke kawasan sawah mereka. "Masalah air dalam Baruh Gerong tidak akan selesai selagi air dari Empangan Paya Peda tidak sampai ke sini...," adunya, yang menggambarkan situasi kritikal yang dihadapi oleh komuniti pesawah. Pengerusi Jawatankuasa Pertanian, Industri Asas Tani, Keterjaminan Makanan Dan Komoditi Negeri Terengganu, Dato’ Dr. Azman Ibrahim menegaskan bahawa aduan bekalan air ini perlu diambil serius. "Masalah aduan bekalan air dari pesawah kita kena ambil tindakan serius. Saya akan panggil segera pihak Kawasan Pembangunan Pertanian Bersepadu Terengganu Utara (IADA Ketara) untuk melihat permasalahan ini dari punca dan sepanjang jajaran tali air," tegas beliau. Menurut beliau yang juga Ahli Dewan Undangan Negeri (ADUN) Jabi, penyelesaian perlu dicari di peringkat akar umbi. “Ini kerana masalah perlu dikenalpasti dan diselesaikan dari puncanya. ''Baruh Gerong merupakan kawasan penting dalam pengeluaran padi negeri. Kegagalan bekalan air yang mencukupi terutamanya dari Empangan Paya Peda yang dibina untuk menampung keperluan pengairan boleh menjejaskan hasil tuaian dan mengancam jaminan makanan tempatan," katanya.  Penyiasatan oleh IADA Ketara dijangka akan menumpukan kepada punca kelewatan atau kekurangan air di Baruh Gerong sama ada disebabkan oleh masalah teknikal, penyenggaraan taliair atau isu lain sepanjang rangkaian pengairan dari Empangan Paya Peda. Rakyat dan pesawah Baruh Gerong kini menanti penyelesaian tuntas daripada pihak berwajib.

SETIU, 14 Oktober – Kerajaan Terengganu memperkukuh usaha memperkasa sektor pertanian negeri dengan memperuntukkan sebanyak RM430 ribu bagi menaik taraf infrastruktur di Taman Kekal Pengeluaran Makanan (TKPM) Rhu Tapai, Setiu. Peruntukan itu melibatkan kerja-kerja menaik taraf sistem pengairan, saliran dan jaringan jalan ladang bagi meningkatkan kecekapan pengeluaran hasil pertanian peserta di kawasan berkenaan. Pengerusi Jawatankuasa Pertanian, Industri Asas Tani, Keterjaminan Makanan dan Komoditi negeri, Dato’ Dr Azman Ibrahim, berkata inisiatif itu adalah sebahagian daripada komitmen kerajaan negeri untuk memastikan TKPM terus menjadi nadi pengeluaran makanan dan sumber pendapatan kepada rakyat. "Semoga para peserta TKPM boleh meningkatkan pengeluaran hasil dengan penambahbaikan yang kita buat kepada jaringan jalan ladang dan sistem pengairan," katanya dalam satu kenyataan hari ini. Tambahnya, TKPM merupakan tanah milik kerajaan Negeri yang diwartakan di bawah Seksyen 62 Kanun Tanah Negara (KTN) khas untuk tujuan pertanian, penternakan, atau perikanan dengan matlamat utama bagi pengeluaran makanan negara. Di Terengganu, lebih 2,000 hektar tanah telah diwartakan sebagai TKPM Pertanian termasuklah lokasi-lokasi penting seperti TKPM Palong Jenang Kemaman, TKPM Peradong Manir, TKPM Serating Marang, TKPM Tok Dor Besut dan TKPM Rhu Tapai Setiu. Selain itu, terdapat kira-kira 4,000 hektar TKPM Penternakan dan sekitar 200 hektar TKPM Perikanan. Mengulas mengenai konsep TKPM Pertanian, Azman menjelaskan bahawa setiap peserta diberikan Lesen Pendudukan Sementara (LPS) tanah antara 8 hingga 10 ekar seorang berserta kemudahan infrastruktur. "Di sinilah mereka membanting tulang mencari rezeki. Kerajaan turut membantu dalam beberapa aspek lain termasuk bantuan teknikal, input dan pemasaran," tambahnya, menegaskan peranan kerajaan dalam menyokong usaha keras peserta TKPM. Inisiatif naik taraf infrastruktur ini diharap akan memberi impak positif kepada ekonomi peserta TKPM dan seterusnya menyumbang kepada usaha negeri serta negara dalam mencapai tahap keterjaminan makanan yang lebih tinggi.